Het lijkt erop dat de Turkse coup d’ état mislukt is. De enige mogelijke uitkomst hiervan is een AK-partij die de touwtjes nog strakker in handen krijgt, waarmee toch al autoritaire tendensen versterkt worden. Ik lees bij sommigen op Twitter dat Erdoğan die poging tot een staatsgreep zelf heeft geïnitieerd om zo zijn machtspositie te versterken. Ik durf niets uit te sluiten, al vergt zo’n plan wel heel veel planning en geheimhouding. Voor mij vielen een aantal verschillen op met de coup in Egypte in 2013 tegen toenmalig president Mohamed Morsi en die verschillen kunnen deels de mislukking van de staatsgreep verklaren.

1. Het is onduidelijk waar Erdoğan precies al die tijd was, maar duidelijk is dat hij kon blijven communiceren met de bevolking, al zag dat er via zijn Facetimetoespraak vrij knullig uit. Mohamed Morsi werd echter snel door het leger ingerekend. Dat is belangrijk voor het succes van een coup, omdat hiermee de regering onthoofd wordt en aanhangers de moed verliezen. Nadat duidelijk werd dat Morsi opgepakt was, nam het verzet in Egypte snel af.
2. De coupplegers in Egypte hadden duidelijk vooraf overleg gehad met oppositiepartijen in het parlement en daar steun gezocht en ook bij religieuze leiders, waaronder Achmed al Tayeb en Tawadros III, de eerste is als grootimam van de Al-Azhar-moskee zowel hoofd van deze moskee als van de prestigieuze Al-Azhar-universiteit en daarmee een autoriteit onder soennitische moslims, de tweede is de ‘paus’ van de Kopten. In Turkije spreken alle parlementspartijen die er toe doen, inclusief de Koerdische HDP, zich uit tegen de coup, waarmee ze deze legitimiteit ontnemen, en roepen imams op grote schaal op tot verzet tegen de staatsgreep.
3. De regering van Morsi duurde slechts een paar dagen langer dan een jaar, Erdoğan is al meer dan dertien jaar aan de macht en heeft daardoor het landsbestuur veel meer naar zijn hand kunnen zetten. Al vanaf het begin heeft hij, in eerste instantie samen met de Gülenbeweging, de macht van het leger sterk ingeperkt en aan de top mensen loyaal aan hem neergezet.
4. In de aanloop naar de coup in Egypte wist het Egyptische leger de tevredenheid van de bevolking over de regering Morsi sterk te verminderen door onder meer benzineprijzen te laten oplopen. Het leger heeft in Egypte veel bedrijven in handen, waaronder olieraffinaderijen en tankstations en kon daardoor op deze manier invloed uitoefenen. Ondanks dat de regering Erdoğan zich steeds repressiever ontwikkeld heeft, lijkt zijn populariteit nog grotendeels intact.

Er is vooralsnog nog heel veel onduidelijk en in de loop van de dagen en weken zal hopelijk meer duidelijk worden waar deze coup vandaan komt en waarom deze mislukt is. Deze vier redenen kunnen een deel van het antwoord zijn. In ieder geval vond ik ze interessant genoeg om ze even op een rijtje te zetten.