“In 1936 had de verplaatsing van een enkele Franse divisie Hitler ervan kunnen weerhouden het Rijnland binnen te trekken.” In 1980 hield voormalig Secretary of State (minister van Buitenlandse Zaken van de Verenigde Staten) Henry Kissinger een toespraak voor de jaarlijkse conventie van de American Society of Newspaper Editors in Washington D.C., waarin hij opkomt voor het handelen van de regering op basis van beperkte informatie, waarbij hij de situatie in de aanloop naar de Tweede Wereldoorlog vergelijkt met de situatie met de Sovjet-Unie toen. Voor de huidige oorlog is zijn uitspraak weer ten volle relevant.

“In 1941 wist iedereen dat Hitler een maniak was die wereldheerschappij nastreefde, maar de wereld moest voor de eis van psychologische zekerheid boeten met miljoenen levens,” vervolgt Kissinger waarschuwend (Kissinger, H., (1981). For The Record: Selected Statements 1977-1980, Little Brown & Company, Toronto Canada, p. 284). Er is geen twijfel over mogelijk dat Kissinger in ieder geval deels gelijk had, hoewel hij het misschien al te simplistisch voorstelt. Vandaag boet Oekraïne voor onze Westerse passiviteit, vooral die van Europa.

Zoals bekend ben ik een actief vredesactivist, maar wel een die probeert de realiteit mee te nemen in zijn streven naar vrede. En een grotere militaire inzet in 2014 zou de levens van duizenden Oekraïners gered hebben, de banden tussen Europa en Rusland veel minder geschaad en de toekomst van de Russische niet hebben afgepakt. We lieten het na, tot tevredenheid van de zogenaamde vredesactivisten die Oekraïne nu tot horigheid willen dwingen.

De invasies op De Krim en in de Donbas waren Russische tests, zowel tests van de Oekraïense defensie als van de Europese standvastigheid. Op beide fronten waren die tests zeer succesvol: zowel de Oekraïense defensie als de Europese standvastigheid faalden grandioos. De Verenigde Staten leverden nog serieuze wapens, ondanks #45 ging dat zelfs onder zijn presidentschap door, Europa liet grotendeels het afweten en voor pro-Poetinistisch Nederland was zelfs het associatieverdrag nog te veel steun. Ondanks het neerhalen van MH17. Poetin wist dat hij vanuit Europa de vrije hand had bij het veroveren van heel Oekraïne.

Rusland is een koloniale macht. Hoewel de anti-kolonialisten zich enthousiast achter Russische moordpartijen in Syrië scharen, want ‘een tegenwicht biedend aan het imperialistische Westen’, is Rusland de enige traditionele negentiende-eeuwse kolonisator die nooit door een proces van dekolonisatie is gegaan. Nederland moest eraan geloven, Engeland, Spanje, Portugal, Frankrijk, België. Zelfs het einde van de Sovjet-Unie betekende niet het einde van het Russisch kolonialisme. De oostelijke en zuidelijke kolonies, wingewesten tegen wil en dank, bleven deel van Rusland en in Tsjetsjenië en Georgië breidde Rusland haar kolonies alleen uit. Ook in Afrika probeert Rusland de koloniale invloed te vergroten, met name door middel van Wagner PMC, maar daar moet ze de concurrentie aangaan met China. Ook Syrië heeft Rusland tot een wingewest weten te maken, met als meest zichtbare prijs de strategisch cruciale militaire bases aan de Middellandse Zee, betaald met Syrisch bloed. De Krim, de Donbas en de rest van Oekraïne passen perfect in dit patroon.

“The requirements of conquest and of security became merged in the minds of Russian leaders. Since the Congress of Vienna, the Russian Empire has placed its military forces on foreign soil more often than any other major power. […] Russia on the march rarely showed a sense of limits; thwarted, it tended to withdraw into sullen resentment. For most of its history, Russia has been a cause looking for opportunity.”

-Kissinger, H. (1994). Diplomacy. Touchstone, New York, New York, p. 24 & 25

Wat zeker is bij koloniale machten is dat zij niet stoppen tenzij zij tegengehouden worden. Nederland gaf Indonesië en Suriname niet op vanwege de goedheid van ons hart, Frankrijks moordpartijen in Algerije doen niet onder voor de onze en over België en Engeland ben ik dan nog niet eens begonnen. Kolonialisme is een ideologie van onverschilligheid, waarbij mensen als vee behandeld worden en gebiedsdelen als meubilair. China laat hetzelfde zien in Tibet en in Xinjiang. En Poetin heeft nooit het signaal gekregen dat wij Rusland zouden stoppen.

De grote fout die Poetin gemaakt heeft, is dat hij nagelaten heeft in 2014 door te drukken. Oekraïne was toen zwak, Europa was toen nog zwakker en weifelender dan begin 2022. In 2014 had Poetin Oekraïne kunnen veroveren, zij het met hoge kosten, en daarna had hij de banden met Europa naar verhouding snel kunnen herstellen. Dankzij de Westerse wapens en trainingen (vooral van de VS) van de afgelopen jaren en zeker ook dankzij onvoorstelbare Oekraïense moed en eendracht zal Rusland Oekraïne nooit veroveren. Als Rusland zich niet terugtrekt, en daar is momenteel geen enkel zicht op, betekent dit dat de oorlog in Oekraïne nog jarenlang zal voortslepen. Daardoor is herstel van relaties tussen Rusland en Europa voorlopig uitgesloten, Rusland blijft relatief geïsoleerd en toegang cruciale technologie, zoals bijvoorbeeld lagers, blijft voor Rusland veruit onvoldoende. Meer nog dan Oekraïne gaat Rusland aan deze oorlog ten onder. Dat juich ik niet toe, maar het is onvermijdelijk als we vrede willen.

De fouten die Europa maakte, liggen vooral in 2014, maar ook in de periode tot 24 februari 2022. Nadat Oekraïne zich veel sterker toonde dan vooraf gedacht, ook door mij, maar belangrijker: door Europese politici, bleek ook Europa een ruggengraat te hebben. Maar toen was de oorlog al begonnen en oorlog heeft zodanig een eigen dynamiek dat eenmaal begonnen ook rationele actoren deze niet altijd meer kunnen stoppen, zelfs al zouden ze dat willen. De huidige dynamiek beweegt de oorlog richting een langdurige uitputtingsslag, tenzij onze wapenleveranties fors opgevoerd worden.

Was dit nodig? Het antwoord is simpel: nee. Rusland is een imperialistische macht, maar wel een uiterst zwakke. Hadden wij in 2014 duidelijk gemaakt aan Rusland dat de soevereiniteit van Oekraïne voor ons een voldongen feit is dat wij als zodanig zullen beschermen, desnoods met wapens, dan was de oorlog in Oekraïne al in 2014 beëindigd. Dat is waar de pacifisten voor hadden moeten pleiten, die ene ‘Franse divisie’ had heel goed het verschil kunnen maken. We kozen ervoor dat niet te doen en via Minsk I en Minsk II lieten we de oorlog voortkabbelen, met als gevolg een verwoesting die het Oekraïense ‘Rijnland’ mogelijk nooit meer te boven komt.